Trudno wyobrazić sobie Indie starożytne czy współczesne bez dżinizmu, a mimo to pozostaje on nieznany polskiemu czytelnikowi. Początki tej jednej z najstarszych tradycji religijnych i filozoficznych w Indiach, starszej od buddyzmu, sięgają VII–VI w. p.n.e. Od zarania dżinizm był przede wszystkim systemem etycznym. Takie zasady moralne jak niekrzywdzenie istot żywych czy wegetarianizm, które tak bardzo kojarzą się nam z Indiami, upowszechniły się dzięki aktywności dżinistów. Widok na polnej drodze wędrownego ascety w białych szatach z maseczką osłaniającą usta, by nie skrzywdzić żadnego stworzenia, czy szpitale i schroniska dla zwierząt nieodmiennie kojarzą się z tą religią. Tak popularna w dobie nowożytnej idea biernego oporu, powszechnie kojarząca się Mahatmą Gandhim, uformowała się pod przemożnym wpływem dżinijskim. Dżinizm wywierał istotny wpływ na indyjskie życie intelektualne, prądy filozoficzne, sztukę i literaturę, a także na politykę i gospodarkę.
Niniejsza książka jest pierwszym w języku polskim opracowaniem poświęconym dżinizmowi. Czytelnik znajdzie w niej próbę wyjaśnienia początków tej religii oraz zarys rozwoju historycznego, z uwzględnieniem czasów najnowszych. Praca przedstawia również dżinijskie praktyki religijne, rytuały i najważniejsze święta, a także obfitą literaturę dżinijską.
Piotr Balcerowicz (ur. 1964) – orientalista, filozof, kulturoznawca, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, związany z uczelniami niemieckimi (Hamburg, Monachium, Berlin). Światowej sławy specjalista w zakresie klasycznej filozofii indyjskiej oraz dżinizmu.
Według ostatniego spisu powszechnego z 1991 r. wyznawców dżinizmu było w Indiach 3 325 706, czyli 0,40% całej populacji (ówczesna liczna mieszkańców Indii: 838 583 988). Można przypuszczać, że obecnie jest to nieco ponad 4 miliony. Oznacza to, że wśród sześciu największych społeczności religijnych w Indiach – po wyznawcach hinduizmu (82%), muzułmanach (12,12%), chrześcijanach (0,234%), buddystach (0,194%) i sikhach (0,76%) – gmina dżinijska jest liczebnie najmniejsza. Proporcje te utrzymują się do dnia dzisiejszego. Nie dziwią, gdyż dżiniści zawsze stanowili grupę nieliczną, aczkolwiek niezwykle wpływową, z uwagi na aktywność zawodową w dziedzinach związanych z obrotem pieniędzmi, rachunkowością, przemysłem i handlem (wyjąwszy produkcję i handel bronią itp.), rzemiosłem artystycznym (np. jubilerstwem, złotnictwem) i sztuką czy pisarstwem. Znani są oni powszechnie ze swej aktywności oświatowej i dobroczynnej, oraz z działań podejmowanych na rzecz ochrony przyrody.
Poza Indiami, według ostatnich badań, mieszka obecnie 70-80 tysięcy wyznawców: przede wszystkim w Europie – 25 000 (głównie Wielka Brytania), a Afryce – 21 000 (głównie Afryka Wschodnia), w Ameryce Północnej – 5000. Są to najczęściej emigranci z Indii oraz ich potomkowie, którzy, choć niejednokrotnie utracili kontakt z żywymi formami kultu w samych Indiach, to nieodmiennie postrzegają się jako wyznawcy dżinizmu. W odróżnieniu od buddyzmu do rzadkości należą konwersje na dżinizm mieszkańców nie związanych etnicznie z Indiami.
Fragment rozdziału „Historia. Dżinizm w Indiach współczesnych”