Egipt. Stulecie przemian

Na początku lat 90. dla nowej sytuacji międzynarodowej zasadnicze okazać się miały trzy zjawiska. Pierwszym z nich był rozkład bloku komunistycznego, upadek Związku Radzieckiego i uzyskanie przez Stany Zjednoczone pozycji jedynego supermocarstwa. Egipt uzyskał zaś większą akceptację dla swej, prowadzonej od czasów Sadata, polityki zagranicznej. Przynajmniej niektóre z państw arabskich, poszukujących uprzednio partnera w Moskwie dążyły teraz do poprawy stosunków z Egiptem i za jego pośrednictwem z Amerykanami.
Jeszcze ważniejsze dla Egiptu były dwa inne zjawiska, które dotyczyły kręgu krajów islamskich i arabskich. Od czasu, kiedy Egipt przestał być główną siłą na froncie walk arabsko-izraelskich, jego pozycja w świecie arabskim zachwiała się. Wydarzeniem, które zapewniło Egiptowi nową pozycję międzynarodową na początku lat 90., był rozwój ekspansywnej polityki Iraku, inwazja przezeń Kuwejtu i, spowodowany tym, głęboki podział w świecie arabskim.
Trzecim zjawiskiem, którego znaczenie stopniowo się zwiększało, było umiędzynarodowienie konfliktu, który przenikał głęboko co najmniej od kilkunastu lat życie Egiptu. Fundamentalizm islamski w wielu krajach rozwijał się w swoim skrajnym, terrorystycznym wariancie, a jego organizacje, albo same działały w międzynarodowym składzie, albo utrzymywały między sobą intensywne kontakty
Już 27 grudnia 1989 r. Egipt odnowił stosunki dyplomatyczne z Syrią, a w miarę zaostrzania się konfliktu z Irakiem doszło do zacieśnienia współpracy egipsko-syryjskiej. Na początku maja 1990 r. Mubarak złożył wizytę w Damaszku, a w lipcu tego roku Asad rewizytował go w Kairze. 10 sierpnia w Kairze odbyły się obrady przywódców państw arabskich, dokąd zjechała się ich większość. Zdecydowano tam o udzieleniu poparcia siłom międzynarodowym, które, wobec zagrożenia irackiego, znaleźć się miały w Arabii Saudyjskiej.
W końcu października ostatecznie zakończył się okres izolowania Egiptu w świecie arabskim: Liga Arabska powróciła do swej dawnej siedziby w Kairze. Egipt wraz z Syrią, ale także wraz z konserwatywnymi monarchiami regionu Zatoki Perskiej, znalazł się po stronie krajów uczestniczących w interwencji zbrojnej przeciwko Irakowi. Wprawdzie początkowo Mubarak poszukiwał rozwiązania na drodze dyplomatycznej, ale potępił iracką inwazję na Kuwejt w sierpniu 1990 r. Kiedy Irak nie ustępował, Egipt udzielił Amerykanom całkowitego poparcia politycznego, udostępnił ich armii swoją przestrzeń powietrzną i Kanał Sueski oraz wysłał do strefy Zatoki Perskiej najpierw 20 tysięcy żołnierzy, potem dalszych 7 i 300 czołgów. W ten sposób spośród krajów interweniujących Egipt zajmował pod względem liczebności sił trzecie miejsce, po Stanach Zjednoczonych i Arabii Saudyjskiej. Inna sprawa, że kwestia iracka znacznie pogorszyła stosunki między Egiptem a Organizacją Wyzwolenia Palestyny, która udzieliła poparcia Saddamowi Husejnowi. Wewnątrz Egiptu występowały również sprzeczności. Islamiści opowiadali się za Saddamen Husejnem, pozbawieni pracy robotnicy egipscy z Iraku i Kuwejtu byli mu natomiast wrodzy. Jeden z liderów Braci Muzułmanów Hudajbi potępił i agresję Iraku na Kuwejt, i wojnę przeciw Irakowi. Studenci kairscy manifestowali poparcie dla Iraku, a rząd w obawie przed dalszymi demonstracjami przedłużył o dwa tygodnie ferie szkolne. Mufti Egiptu Tantawi twierdził, że Arabia Saudyjska ma prawo wezwać siły zbrojne spoza świata islamu do pomocy w obronie przed napadem. Jednym z pośrednich skutków konfliktu irackiego było to, że Arabia Saudyjska zaprzestała finansowania Braci Muzułmanów.
Były też świadectwa wzrastającego znaczenia Egiptu w polityce międzynarodowej. 15 maja 1991 r. Ismat Abd al-Madżid został sekretarzem generalnym Ligi Arabskiej, a więc faktycznym jej szefem. Jeszcze ważniejsze było powołanie 21 listopada Butrusa Ghalego na kluczowe stanowisko sekretarza generalnego Organizacji Narodów Zjednoczonych. Natomiast znaczenie wyłącznie propagandowe miała tzw. Deklaracja Damasceńska z 6 marca, podpisana przez sześć państw Zatoki Perskiej oraz Egipt i Syrię. Zawartej w niej decyzji utworzenia wspólnych sił pokojowych stacjonujących w regionie Zatoki Perskiej nigdy nie zrealizowano. Już po dwóch miesiącach Mubarak, chcąc zaakcentować frustrację Egiptu z powodu zwłoki, zapowiedział rychłe wycofanie wojsk egipskich z Kuwejtu. Ostatecznie partnerzy Egiptu znad Zatoki Perskiej odrzucili w grudniu 1992 r. projekt powołania stałych sił szybkiego reagowania.

Fragment rozdziału "Regionalne mocarstwo czy ośrodek fundamentalizmu?"